Emotionele Vrijheid

De meeste volwassenen hebben er behoefte aan om zelf de belangrijke keuzes in hun werk en leven te maken. Dat deze gevoelens van vrijheid niet op zichzelf staan, blijkt uit de ‘Self-Determiniation-Theory’ van  Deci en Ryan. Volgens deze theorie hebben we het nodig om zowel over voldoende kennis en kunde te beschikken, als over voldoende support van andere mensen om ons echt vrij te kunnen voelen. Deci en Ryan gaan uit van drie universele basisbehoeften die samen  van invloed zijn op ons persoonlijk welbevinden en onze persoonlijke ontwikkeling: autonomie, competentie en relatie.

Met autonomie bedoelen Deci en Ryan het gevoel zelf te kunnen sturen op basis van de persoonlijke interesses en waarden, ook als anderen daar invloed op hebben. Met competentie wordt het gevoel van vertrouwen in de eigen capaciteiten en acties bedoeld. Onder relatie worden de gevoelens van verbondenheid, veiligheid en geborgenheid verstaan.

In mijn rol als loopbaan coach werd het mij steeds duidelijker dat kandidaten die voldoende emotionele vrijheid ervaren om te kunnen zijn wie ze zijn en te kiezen voor de baan en de omstandigheden die het best bij hen passen, het meest effectief zijn in het sollicitatieproces. Om deze emotionele vrijheid te ervaren is voldoende kennis en inzicht in de persoonlijke kwaliteiten en in de minder ontwikkelde eigenschappen een eerste vereiste, samen met een scherp oog voor de werkelijke, actuele interesses en  persoonlijke waarden.

De volgende stap is het opstellen van een profiel van de werkgever: aan welke eisen mag deze voldoen om een interessante partij te zijn? Soms is er nog wat meer rust, ruimte en bezinning nodig om los te komen van de oude situatie. Maar dan kan het ook snel gaan: er wordt een passend cv opgesteld en een Linked In profiel aangemaakt. Daarna kunnen de meest geschikte partijen worden benaderd via mail, LinkedIn of een (open) sollicitatiebrief, of indien de situatie zich voordoet, door een persoonlijk gesprek aan te gaan. Wie zich vrij voelt, is niet bang om eerst oriënterende gesprekken te voeren met voor hem of haar interessante mensen, of om deze mensen om relevante informatie voor het sollicitatieproces te vragen. En voor je het weet, maar in elk geval op het juiste moment, is de baan of het tijdelijke project een feit.

Het is echter de kunst van de loopbaancoach om tijdens dit proces oog te houden voor mogelijke persoonlijke belemmeringen bij de kandidaat. Een ervaren tekort in de basisbehoefte ‘competentie’, kan bijvoorbeeld leiden tot een laag zelfvertrouwen. Een tekort dat is ontstaan op het thema ‘relaties’ kan een gebrek aan vertrouwen in of van bepaalde mensen tot gevolg hebben, of er wordt onvoldoende respect, waardering, erkenning of acceptatie van bepaalde mensen ervaren. Kandidaten die (onbewust) een tekort ervaren in de basisbehoefte ‘autonomie’ kunnen zich erg onveilig of angstig voelen bij de gedachte oude zekerheden kwijt te raken, waardoor ze soms te lang en te krampachtig vast blijven houden aan een uitzichtloze baan.

Een (onbewust) ervaren tekort in een of meer van deze basisbehoeften, kan  belemmerend werken in het sollicitatieproces en doorwerken op de twee andere basisbehoeften. Immers, wie zich onveilig voelt in relaties, zal ook sneller een minder competente en minder autonome indruk maken tijdens een sollicitatiegesprek.

Door oog te houden voor eventuele angsten, frustraties en onzekerheden, en deze te erkennen als loopbaancoach met begrip en empathie, kun je bijdragen aan de emotionele vrijheid van kandidaten. Veelal ontstaat dan ruimte om weer bij het zelfvertrouwen en de persoonlijke kracht te komen. Soms is de woede of angst echter te groot en is er meer nodig, bijvoorbeeld de hulp van een therapeut. Maar ook een zorgvuldig toegepaste oefening  als ‘Mindful aandacht geven aan heftige emoties’ kan jarenlange blokkades in relatief korte tijd oplossen (wie meer over deze oefening wil weten kan hierover contact opnemen).

Meer emotionele vrijheid krijg je dus niet zomaar, je moet er wel wat voor doen. Maar dan heb je ook wat: de benodigde rust, het zelfvertrouwen en de persoonlijke kracht om daadwerkelijk een frisse nieuwe start te kunnen maken.